Ozdoby, które trzymały historię
W świecie Wikingów biżuteria odgrywała ważną rolę, nie tylko jako ozdoba, ale także jako nieodłączny element ubioru. Jednym z fascynujących elementów tego bogatego dziedzictwa są między innymi brosze – piękne i funkcjonalne, pełniące nie tylko rolę ozdoby, ale także zapinające ubranie. Działały zarówno jako elementy praktyczne, utrzymujące strój na miejscu, jak i wyraz osobistego stylu lub statusu.
Zarówno mężczyźni, jak i kobiety nosili biżuterię, w tym i brosze. Zrobione one były często z cennych metali, zdobione skomplikowanymi wzorami. Wikingowie zdawali sobie sprawę, że brosza może być zarówno piękną ozdobą, jak i niezbędnym narzędziem do trzymania ubrań na swoim miejscu.
Dla kogo brosze?
Kobiety ery Wikingów ubierały się w warstwowo. Spodnią suknię spinano pod szyją owalną lub trójlistną broszą. Wierzchnią suknię, przypominającą fartuch, utrzymywały pary brosz, zwanych owalnymi lub żółwiowymi. To modne rozwiązanie było popularne w całym świecie Wikingów i charakterystyczne dla wikińskich kobiet. Mężczyźni nosili raczej pojedyncze zapinki, trzymające płaszcz na ramieniu. Istnieją także dowody wskazujące, że klerycy we wczesnym okresie chrześcijaństwa nosili na ramionach pary brosz.
Brosze żółwiowe
Brosze owalne z epoki Wikingów były zazwyczaj większe niż ich poprzedniczki z wcześniejszego okresu, czyli Vendel. Występowały w różnych rozmiarach i kształtach, a ich stylistyka często pozwala przypisać je do konkretnych rejonów Europy. Każda kobieta nosiła na piersiach takie ozdoby z żelaza, srebra, brązu lub złota. Wartość biżuterii mogła wskazywać na bogactwo męża. Każda brosza mogła mieć pod sobą zawieszone podręczne narzędzia. Najczęściej były to niewielkie noże, nożyczki i igielniki. Ponadto, pomiędzy broszami rozwieszano sznury paciorków z drogocennych metali, a także szkła i kamieni.
Brosze trójlistne
Brosze trójlistne były często ozdobione motywem roślinnym. Ich kształt stał się na tyle popularny, że produkowano je w całej Skandynawii, zarówno ze złota, srebra, jak i stopów miedzi. Brosze te mogły być noszone zwrócone ku górze lub ku dołowi. Wydaje się, że odpowiednikiem broszy trójlistnych w koloniach wikingów w Anglii były brosze okrągłe.
Brosze okrągłe
Małe, wypukłe, okrągłe broszki były powszechne w ojczyźnie Wikingów, zwłaszcza w miejscowości o nazwie Birka. Stały się one popularne w X wieku. Większość z nich znajdowana jest w pochówkach powyżej poziomu pary brosz żółwiowych, co wskazuje na mocowanie w okolicy szyi. Zapewne zapinki te miały spinać dekolt sukni spodniej. Brosze skandynawskie miały dodatkowy uszko na odwrocie, czasem z żelaznym pierścieniem. Pierścień ten mógł być używany do zawieszania broszy jako naszyjnika lub do zawieszania innych przedmiotów.
Spięte jak brosze
Styl mocowania brosz powszechny na terenach Wikingów to dwa uszka do trzymania igły. Igły te były zazwyczaj wykonane z żelaza, choć znaleziono kilka przykładów ze stopów miedzi. Niektóre skandynawskie brosze miały dodatkowe uszko na odwrocie, przez które przewleczony mógł być żelazny pierścień.
Wikingowie pozostawili po sobie dziedzictwo, z którego biżuteria zasługuje na szczególną uwagę. Nie tylko ujmuje swoją estetyką, ale także opowiada fascynującą historię życia i kultury sprzed tysiąca lat. Brosze Wikingów nie tylko trzymały ubrania na miejscu, ale także stanowiły wyraz osobistego stylu i społecznego statusu. Dzięki tym drobnym dziełom sztuki możliwe jest lepsze zrozumienie świata Wikingów i ich bogatej, kreatywnej tradycję.
Grafika w nagłówku przedstawia fotografię brosz żółwiowych z terenu Birki autorstwa Gabriela Hildebranda.