Dziś zabłądzimy w krainę tajemniczych ozdób – fibuli. Zapinki podkowiaste, bo tak brzmi ich prawidłowa nazwa, stanowiły istotny element biżuterii w epoce Wikingów. Te fascynujące akcesoria, związane zarówno z celtycką tradycją, jak i epoką Wikingów, noszą w sobie nie tylko funkcję praktyczną, ale także głęboką symbolikę społeczną.
Czym są zapinki podkowiaste?
Mówiąc najprościej, są to rodzaje klamr, które służyły do zapinania ubrań. Ich nazwa pochodzi od niepełnego pierścienia, czyli podkowy, który wraz ze szpilą stanowi podstawowy element ozdoby. Brosze w tej formie miały swoje początki jako praktyczne zapięcia w epoce żelaza i okresie rzymskim. Jednak to w średniowiecznej Irlandii i Szkocji zaczęto wytwarzać imponujące, ozdobne zapinki z cennych metali, znane również jako brosze celtyckie.
Symbolika i Status Społeczny
Zapinki podkowiaste stały się najważniejszymi obiektami wysokiej jakości metaloplastyki w sztuce wczesnośredniowiecznej Celtów, znanej również jako sztuka insularna. Noszone zarówno przez mężczyzn, umieszczane zazwyczaj na ramieniu, jak i przez kobiety, zdobiące biust, stanowiły wyraz statusu społecznego. Najbardziej wyszukane egzemplarze były noszone przez elitę społeczeństwa, a nawet duchowieństwo.
Ewolucja w Erze Wikińskiej
W okresie wikińskim, zwłaszcza w IX wieku, zauważalny jest wzrost dostępności srebra. Dzieje się tak prawdopodobnie w wyniku wikińskich wypraw łupieżczych i handlowych. Brosze z tego okresu zazwyczaj były wykonane ze srebra, niemal zanikają zdobienia w innych materiałach. Koniec XI wieku przynosi koniec popularności brosz podkowiastych, co zbiega się z przyjmowaniem ogólnoeuropejskich stylów zarówno w Irlandii i Szkocji, jak i w Skandynawii.
Zapinki podkowiaste, nawet jeśli zwane są fibulami, to nadal fascynujące artefakty, które przenoszą w świat Celtów i Wikingów. Odzwierciedlają zarówno praktyczne potrzeby, jak i społeczne aspiracje ich właścicieli. Zachowały się jako świadectwo złotego wieku sztuki matalurgicznej w tych kulturach, pozostawiając dziedzictwo, które inspiruje do dziś.
Fotografia w nagłówku przedstawia zapinki podkowiaste ze skarbu Penrith, przechowywane w zbiorach British Museum.