Ubiór i uzbrojenie Wikingów stanowiły kluczowe elementy kultury i społeczeństwa wczesnośredniowiecznej Skandynawii. Odkrycia archeologiczne i źródła pisane z tamtego czasu pozwalają zrozumieć, jak prezentowała się garderoba mieszkańców Północy oraz jaką broń nosili… i zapewne używali.
Krok za krokiem
Wśród najszerzej rozpoznanych przez naukę elementów ubioru Wikingów znajduje się obuwie. Było ono wykonane ze skóry, która w odpowiednich warunkach zachowuje się znacznie lepiej od tkanin. Buty takie mogły sięgać kostek lub mieć wysoką cholewkę, były zapinane na guziki lub wiązane rzemieniem. Podobne typy butów można spotkać na szerokim terenie, a jedną z ich cech wspólnych jest staranność wykonania i dbałość o detale.
Moda z czasów Wikingów
Co do samej odzieży, wczesnośredniowieczni Skandynawowie korzystali głównie z wełny i lnu, choć niewykluczone jest użycie pokrzyw, konopi lub futer. Osoby z wyższych sfer mogły sobie pozwolić na importowane materiały, takie jak drogocenny jedwab. Takich tkanin używano jednak w naprawdę niewielkich ilościach, na przykład na cienkie obszycia krawędzi ubrań. Męski strój epoki Wikingów składał się z lnianej koszuli spodniej, wełnianej tuniki oraz spodni lub nogawic. Do tego dochodził prostokątny płaszcz, który upinać można było na wiele sposobów. Jednym z nich było spięcie na ramieniu, co ułatwiało ewentualne posługiwanie się dominującą ręką.
W przypadku ubioru kobiet, typowy strój składał się z długiej lnianej sukni, w razie potrzeby wełnianej. Charakterystyczne dla kobiet epoki Wikingów były suknie fartuchowe – wełniane, noszone na lnianych pętlach spiętych na piersi broszami żółwiowymi. Pomiędzy broszami często kobiety nosiły kolie z różnorodnych szklanych korali. U mężatek strój uzupełniało najczęściej nakrycie głowy w postaci chusty lub czepka.
Stroje przedstawicieli obojga płci zawierały także paski, przy których przywieszano przedmioty codziennego użytku: nóż, odpowiednik portfela, nożyczki lub przybornik kosmetyczny. Znaleziska tego typu przedmiotów również wskazują na dbałość o detale oraz chęć upiększania nawet prostych przedmiotów użytkowych.
Na szczególną uwagę zasługuje oczywiście biżuteria. Zawieszki z brązu, żelaza lub srebra wyobrażały nordyckie bóstwa, były manifestem wierzeń lub oznaczały przynależność do drużyny.
Militarne akcesoria Wikingów
Wśród pozostałości kultury materialnej epoki Wikingów dużą rolę odgrywa uzbrojenie oraz elementy ochrony ciała. Choć ‘zbroja Wikingów’ to daleko posunięty skrót myślowy, potrafili oni dobrze się chronić.
Hełmy Wikingów w większości zachowują się niestety fragmentarycznie, jednak nieliczne pełniejsze znaleziska pozwalają opisać hełm Wikinga jako przede wszystkim pozbawiony rogów. Był on owalnego kształtu, złożony z kilku elementów połączonych pasami metalu oraz wyposażony w okular. Ten ostatni element mógł być bardzo bogato zdobiony, włącznie z użyciem metali szlachetnych lub technik jubilerskich.
Wojownicy Wikińscy prawdopodobnie chronili ciało za pomocą kolczug z wytłumieniem w postaci grubych, wełnianych tunik. Tarcze wykonywano z cienkich desek, oklejanych surową skórą. Na ich środku znajdowało się umówić, żelazny element w kształcie misy, chroniący dłoń użytkownika.
Wśród broni Wikingów znajdowały się miecze, topory oraz włócznia. Ich cena wahała się w zależności od ilości użytego żelaza. Miecze były więc najdroższe, wobec czego spotkać je można ozdobione w najróżniejszy sposób, podobnie jak hełmy. Broń drzewcowa, a więc topory i włócznie, pozwalała na atak dystansowy, miała jednak ograniczenia w obrębie obrony ciosów.
Średniowieczni dandysi
Wystarczy rzut oka na niektóre zabytki, aby mieć pewność, że Wikingowie nie oszczędzali zasobów przy tworzeniu swoich sylwetek. Wyrafinowane i misternie wykonane stroje i akcesoria stanowiły ważny element ich kultury. Dzięki odkryciom archeologicznym, możemy teraz lepiej zrozumieć, jak prezentowała się moda i uzbrojenie wczesnośredniowiecznych Skandynawów.
Fotografia w nagłówku autorstwa Dawida Guttenfeldera, National Geographic.