Wśród licznych demonów i pomniejszych bóstw w wierze Słowian, niewątpliwie jednymi z liczniejszych są demony żeńskie, a także te związane z domostwem. Utrzymanie gospodarstwa wiązało się z ogromnym nakładem pracy, wobec czego obawiano się o jego powodzenie. Wokół tego strachu narosło więc wiele legend i mitów, w tym historie mówiące o szkodliwych dla domów duchach.
Do takowych należała kikimora – szkodliwy duch, zwany niekiedy sziszimorą. Przybierała ona postać maleńkiej kobiety, jednak miała długie paznokcie oraz szpiczasty nos. Gdy chciała, mogła także stać się niewidzialną. Niektóre legendy przedstawiają ją jako żonę domowika – ducha opiekuńczego domu. Była ona jednak jego przeciwieństwem.
Powszechnie wiadomym było, że kikimory szkodzą bez względu na pozostawiane dla nich podarunki lub oddawaną im cześć. Wrogo nastawione do mężczyzn, potrafiły naprawdę uprzykrzyć życie. Nocami budziły one niemowlęta, plątały przędzę oraz szkodziły zwierzętom domowym. Na swój szczególny cel obierały kury. Ptaki te traciły pióra, a następnie lamentowały całymi dniami, nie znosząc ani jednego jajka.
Gdy tymczasowo odpoczywały od swoich niecnych obowiązków, kikimory zajmowały się przędzeniem i dzierganiem koronek. Ich niezmiennym atrybutem były wrzeciono i kołowrotek. Nic więc dziwnego, że dźwięki związane z używaniem tych przedmiotów stanowiły zły omen, niewątpliwie zwiastujący przybycie kikimory.
Oprócz plątania przędzy i budzenia dzieci, kikimory potrafiły zaszkodzić znacznie dotkliwiej. Podczas nocnego skradania wyrywały mieszkańcom domu włosy z głów, darły ubrania, niszczyły sprzęty. Najczęściej, aby się od nich uwolnić, nie wystarczyło przesądne splunięcie przez lewe ramię. Jedynym sposobem okazywała się przeprowadzka.
Kikimora – mroczna postać ze słowiańskich opowieści, która wciąż fascynuje
W mitologii słowiańskiej istnieje wiele domowych demonów, a kikimora jest jedną z nich. Kikimora to istota, której natura często była nieprzyjazna wobec ludzi (w zupełnym przeciwieństwie do chowańca). Istnieje kilka czynników, które mogły przyczynić się do tej negatywnej postawy wobec człowieka. Przyjrzyjmy się im bliżej.
Pierwszym czynnikiem jest odzwierciedlenie ludzkich lęków i niepewności. W wierzeniach słowiańskich kikimora była często kojarzona z nocą, ciemnością i nieznanym. Ludzie często obawiali się tajemniczych i niekontrolowanych sił, które mogły im zagrażać w ich własnych domach. Kikimora w mitologii, jako demon nocnej przestrzeni, stała się personifikacją tych obaw.
Kolejnym czynnikiem widać wyraźnie w opowieściach i podaniach ludowych. W wielu legendach kikimora była przedstawiana jako istota, która szkodziła ludziom i przynosiła nieszczęście. Była wiązana z niepokojem w gospodarstwie, złym losem i niepowodzeniami. Te opowieści mogły wynikać z potrzeby wyjaśnienia niezrozumiałych zdarzeń czy trudności, które spotykały mieszkańców domostwa. Dodatkowo postać była często kojarzona z niechlujstwem, bałaganem i zaniedbaniami domowymi. Była demonem, który zaniedbywał swoje obowiązki i stwarzał chaos w gospodarstwie. Ta symbolika może wynikać z pragnienia ludzi do utrzymania porządku i czystości w swoim otoczeniu. Kikimora była więc personifikacją nieodpowiedzialności oraz konsekwencji związanych z niestarannością.
Warto jednak zaznaczyć, że interpretacja i postrzeganie demona mogło się różnić w różnych regionach i społecznościach słowiańskich. Niektóre opowieści mogły przedstawiać ją jako istotę neutralną lub nawet pozytywną, która miała swoje własne tajemnice i mądrość do przekazania. Różnorodność tych opowieści dodaje bogactwa i głębi mitologii słowiańskiej. Należy pamiętać, że mitologia słowiańska była częścią społeczności wiejskich, które żyły w ścisłej symbiozie z naturą i musiały stawić czoła różnorodnym wyzwaniom. Było to także odzwierciedlenie ludzkich lęków i pragnienia zrozumienia nieznanego. Wierzenia w domowe demony takie jak kikimora były częścią tej kulturowej tkanki i pomagały ludziom radzić sobie z niepewnościami i trudnościami.
Grafika w nagłówku przedstawia wyobrażenie kikimory autorstwa InkYami.
